پدافند = پد +آفند

پد = پاد = متقابل يا متضاد

آفند = جنگ و جدال و دشمني دفاع

دفاع يا پدافند دو جزء دارد:

۱-        عامل

۲-        غير عامل

 ۱-۱- دفاع يا پدافند عامل:

پدافند عامل عبارت از رويارويي و مقابله مستقيم با دشمن و به كارگيري جنگ افزارهاي مناسب و موجود به منظور دفع حمله و خنثي كردن اقدامات آفندي وي مي باشد.

۱-۲-  پدافند غيرعامل يا دفاع غيرعامل :

به مجموعه اقداماتي اطلاق مي‌گردد كه به كارگيري جنگ افزار و تسليحات نياز ندارد و با اجراي آن مي‌توان از وارد شدن خسارات مالي به تجهيزات و تاسيسات حياتي و حساس و مهم نظامي و غيرنظامي و تلفات انساني جلوگيري نموده و يا ميزان خسارات و تلفات ناشي از حملات و بمباران هاي هوايي موشكي دشمن را به حداقل ممكن كاهش داد.

پدافند غيرعامل به معناي كاهش آسيب‌پذيري در هنگام بحران، بدون استفاده از اقدامات نظامي و صرفا با بهره‌گيري از فعاليت‌هاي غيرنظامي، فني و مديريتي است. اقدامات پدافند غيرعامل شامل پوشش، پراكندگي، تفرقه و جابجايي، فريب، مكان يابي، اعلام خبر، قابليت بقا، استحكامات، استتار، اختفاء، ماكت فريبنده و سازه‌هاي امن مي‌باشد.

در پدافند غيرعامل تمام نهادها، نيروها، سازمان‌ها، صنايع و حتي مردم عادي مي‌توانند نقش موثري ايفا كنند در حالي كه در پدافند عامل مانند سيستم‌هاي ضدهوايي و هواپيماهاي رهگير، تنها نيروهاي مسلح مسئوليت برعهده دارند.

امام خمينى(ره):  در هر شرايطى بايد بنيه دفاعى كشور در بهترين وضعيت باشد، مردم در طول سال هاى جنگ و مبارزه ابعاد كينه و قساوت و عداوت دشمنان خدا و خود را لمس كرده اند، بايد خطر تهاجم جهانخواران در شيوه ها و شكل هاى مختلف راجدى تر بدانند.

مقام معظم رهبرى:  دفاع جزئى از هويت يك ملت زنده است، هر ملتى كه نتواند از خود دفاع بكند زنده نيست، هر ملتى هم كه به فكر دفاع از خود نباشد و خود را آماده نكند، در واقع زنده نيست، هر ملتى هم كه اهميت دفاع رادرك نكند به يك معنا زنده نيست.

دبیر کارگروه پدافند غیرعامل کرمانشاه وم دسترسی به اطلاعات و داده‌های اطلاعاتی درزمینه پدافند غیرعامل، شناسایی دقیق تهدیدات و نقاط آسیب‌پذیر درروش‌های برخورد با آن‌ها را یک ضرورت تمام دانست.

به گزارش   گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از کرمانشاه ،  علی نظری؛ دبیر کارگروه پدافند غیرعامل  کرمانشاه گفت: برگزاری نشست‌ها باکار ویژه‌ها و تقسیم امور ساختاری، درواقع اندیشیدن تمهیدات و سازوکارهای پیش از وقوع رویدادهای طبیعی مانند سیل و زله، یا تهاجمات نظامی در اشکال مختلف همچون حملات بیولوژیک، شیمیایی، اتمی و غیره برای حفظ و صیانت از داشته‌ها، ساختارها، زیربناها، تجهیزات، تأسیسات، خطوط مخابراتی و همه امکاناتی است که کشور و استان از حیث اقتصادی، عمرانی، نظامی، زیربنایی و ساختاری دارد.

به قلم دکتر علمداری

 پدافند در مفهوم کلی، دفع، خنثی کردن و یا کاهش تاثیرات اقدامات آفندی دشمن و ممانعت از دستیابی به اهداف خودی است. پدافند به دو بخش تقسیم می‌شود 1- پدافند عامل 2- پدافند غیرعامل
علاقه به حیات و حفظ بقاء به طور غریزی در هر انسانی وجود دارد لذا در طول تاریخ، بشر برای دستیابی به مومات حیاتی خود از جمله غذا و انرژی به گسترش و توسعه مراتع و زمین‌های کشاورزی و معادن پرداخته یا به جهت دفع دشمنان خود جنگ‌ها و منازعات بسیاری را پشت سر نهاده است. سلاح‌هایی که جوامع بشری قبل از دوران صنعتی در جنگ‌ها بکار می‌بردند دست ساز و بسیار ساده بود، بین فرآیندهای دانش و فناوری و نوع سلاح‌هایی که جوامع بشری برای بهره گیری از آنها در جنگ ابداع و اختراع می‌کرده‌اند، ارتباط نزدیکی وجود داشته است.
پدافند در مفهوم کلی، دفع، خنثی کردن و یا کاهش تاثیرات اقدامات آفندی دشمن و ممانعت از دستیابی به اهداف خودی است. پدافند به دو بخش تقسیم می‌شود 1- پدافند عامل 2- پدافند غیرعامل 

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ مرکز قم، سردار غلامرضا جلالی  در برنامه گفتگوی خبری سیمای مرکز قم با اشاره به ضرورت آشنایی همه مردم با پدافند غیر عامل که  نوعی دفاع غیر نظامی است گفت: محتوای درس پدافند غیرعامل در قالب  4 جلد  و برای دختران  و پسران  ویژه  دوره ابتدایی و متوسطه اول و دوم  تهیه شده  اما هنوز اجرایی نشده است و با مشکلاتی روبروست.

وی در عین حال  از تولید 17 رشته دانشگاهی در حوزه پدافند غیرعامل سخن گفت و افزود: این 17 رشته  هم اکنون  در شش دانشگاه وابسته به نیروهای مسلح  به صورت پایلوت در حال اجراست.

سردار جلالی  افزود: این 17 رشته مصوب از طریق کنکور سراسری دانشجو می پزیرد و هم اکنون در دانشگاههای مالک اشتر،امام حسین، شهید مطهری ،دفاع ملی ،فارابی  و بقیه الله تدریس می شود.

وی گفت:این رشته ها حوزه های مختلف مانند معماری، سازه  ،زیستی ،هسته ای  ودفاع سایبری را شامل می شود.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور تصریح کرد: در دوران دو وزیر قبلی علوم و تحقیقات و فن آوری  تلاش هایی برای تدریس درس پدافند غیرعامل در سایر دانشگاهها صورت گرفت که پذیرفته نشد.

  پدافند در مفهوم کلی، دفع، خنثی کردن و یا کاهش تاثیرات اقدامات آفندی دشمن و ممانعت از دستیابی به اهداف خودی است. پدافند به دو بخش تقسیم می‌شود: 1) پدافند عامل 2) پدافند غیرعامل.

  پدافند عامل (Active Defense) :

  پدافند عامل عبارت از رویارویی و مقابله مستقیم با دشمن و به کارگیری جنگ افزارهای مناسب و موجود به منظور دفع حمله و خنثی کردن اقدامات آفندی دشمن می‌باشد . 

  پدافند غیرعامل (Passive Defense) :

  به مجموعه اقداماتی اطلاق میگردد که مستم به کارگیری جنگ افزار نبوده و با اجرای آن می توان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تأسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی و تلفات انسانی جلوگیری نموده و یا میزان این خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد.

از آنجا که انقلاب اسلامی ایران و نظام شکل گرفته بر پایه آن، بر اساس مؤلفه های فرهنگی و اعتقادی ایجاد گشتند لذا صیانت و حفاظت از ارزش های فرهنگی در آن بسیار حائز اهمیت می باشد. در همین راستا، شناسایی عواملی که فرهنگ کشور را با تهدید مواجه می سازند و ارائه ی راهکارهایی به منظور برون رفت از آنها و تثبیت امنیت فرهنگی در جامعه ضروری به نظر می آیند. از این رو، این پایان نامه تلاش دارد تا علاوه بر روشن ساختن چیستی مفاهیم تهدید فرهنگی و امنیت فرهنگی، بدین سوال اصلی پاسخ دهد که دیدگاه امام خمینی (س) در خصوص تهدیدات فرهنگی چیست ؟ و ایشان چه راهکارهایی در خصوص تحقق امنیت فرهنگی ارائه می دهند ؟ بدین منظور با بهره گیری از نظریه ی بحران اسپریگنز، روند شکل گیری تهدیدات فرهنگی ازمنظر امام خمینی از مرحله ی مشاهده آغاز گردیده و سپس با شناخت علل بروز تهدیدات از دیدگاه ایشان به ارائه ی راهکارهای تحقق امنیت فرهنگی پرداخته می شود و در نهایت شاخصه های جامعه ی مطلوب فرهنگی در اندیشه ی امام ارائه می گردند. در راستای بهره گیری از چارچوب نظری، از روش توصیفی- تبیینی به منظور شناسایی و دسته بندی تهدیدات فرهنگی و راهکارهای تحقق امنیت فرهنگی بهره گرفته می شود. با توجه به تهدیدات فرهنگی احصا شده در بیانات و مکاتبات امام خمینی(س)، آنها در شش گروه تهدیدات فرهنگی در حوزه نظام آموزشی، نظام تربیتی، نظام دینی، نظام هویتی، رسانه و سبک زندگی دسته بندی گردیده و برای تحقق امنیت فرهنگی در این حوزه ها، راهکارهایی ارائه می گردند. کلیدواژه: فرهنگ، تهدید، امنیت، تهدید فرهنگی، امنیت فرهنگی، امام خمینی (س)

اگر شرايط كشور خودمان را با ضريب تهديدي كه دارد مقايسه كنيم متوجه شرايط نامناسب پدافند غيرعامل خواهيم شد.‍ جمهوري اسلامي بعد از پيروزي انقلاب همواره با تهديد مواجه بوده و خواهد بود. در دنيا بيشترين تهديد نظامي عليه ايران بوده است، در حال حاضر به دليل پرونده هسته‌اي، همه روزه شاهد انواع و اقسام تهديدها هستيم. با توجه به شرايط موجود، براي توسعه كشور مي‌بايست به اين تهديدات توجه لازم را داشته باشيم. اگر اين گونه نباشد، ديگر نمي‌توان نام كم توجهي بر آن نهاد، يا غفلت است كه اگر آگاهانه باشد خطرناك است و بايد دستگاه اطلاعاتي با آن برخورد كند و اگر غيرآگاهانه بوده كه بايد جبران شود.

چه ميزان كار بايد كرد تا اين كم توجهي‌ها جبران شود؟

ريشه مشكلات در زمينه پدافند غيرعامل، فرهنگي است. وقتي با مديران درباره پدافند غيرعامل به بحث مي‌نشينيم، با سه دسته از مديران طرف هستيم. وقتي مي‌گوييم بايد پدافند غيرعامل اجرا شود مي‌گويند پدافند غيرعامل يعني چه؟ پس از توضيح ، در جواب ما مي‌گويند: توان دشمن فراتر از قدرت‌ ماست و توان خودمان را به شدت ضعيف تصور مي‌كنند. اين نشان از عمليات رواني موثر دشمن دارد كه به خوبي در توانمنديهاي خودش اغراق كرده است، متاسفانه در بخشي از مديران كشور اين نگرش وجود دارد.

برخي از مديران، از پدافند غيرعامل برداشت نظامي دارند، يكي از مديران بلند پايه دولتي مي‌گفت: شما مي‌خواهيد پلهاي كشور را رنگ و استتار كنيد تا از ديد دشمن پنهان بماند و از سيستم‌هاي ليزري پيشرفته دشمن صحبت مي‌كرد. در جواب بايد گفت : اين حرف‌ها متعلق به 50 سال پيش است. الآن در دانشگاه‌هاي نظامي كشورمان با دقت تحولات نظامي دشمن را مطالعه كرده و توانمندي‌ها و ضعف‌هاي آنها را بررسي مي‌كنند و بر همين مبنا از نقاط ضعف دشمن اطلاع كامل دارند. امروز جنگ‌ها پيشرفته شده و نسل جديدي از جنگ‌ها در حال وقوع است. اين كم اطلاعي باعث مي‌شود، مديران فكر كنند كه انجام چنين اقدامات ولخرجي است! هر چند اکثر از مديران هم درك مناسبي از پدافند غيرعامل دارند.

بايد بپذيريم كه دشمن مطلق نيست و آسيب‌پذيري‌هاي فراواني دارد و از طرفي توان ما بالاست. اين جملات اعتقاد ماست و هركس به اين موارد اعتقاد ندارد، بهتر است به پدافند غيرعامل فكر نكند. بايد باور فرهنگي ايجاد شود تا بتوانيم بر مشكلات فائق شويم. بايد از سطح مدرسه نسبت به فرهنگ‌سازي و آموزش پدافند غيرعامل اقدام كنيم. در پدافند غيرعامل به شدت جاي كار وجود دارد. در پدافند غيرعامل به دنبال كاهش نسبي خسارت هستيم.